Dużą popularnością wśród pacjentów cieszą się internetowe receptomaty, które umożliwiają otrzymanie zaledwie w parę minut recepty na konkretną substancję terapeutyczną. Taka usługa dzięki łatwemu dostępowi do leków w nagłych sytuacjach jest bardzo korzystna, jednak niesie za sobą dużą odpowiedzialność. W części przypadków łatwy dostęp do recept może prowadzić do nadużyć np. wydawania leków przeciwdepresyjnych lub substancji o działaniu narkotyzującym, mimo braku ku temu wskazań. (6) Czy apteki są gotowe na zmiany idące w parze z rosnącymi oczekiwaniami pacjentów i możliwościami technologii? W którym kierunku zmierza automatyzacja procesów w aptece? Jaką rolę będą pełnić w tej zmianie farmaceuci?
W 2021 roku za pośrednictwem systemu elektronicznego wystawiono około 401,2 mln recept. Jak podaje GUS - w 2021 r. 164 apteki ogólnodostępne (1,4% wszystkich aptek) prowadziło sprzedaż wysyłkową produktów leczniczych z wykorzystaniem Internetu. Sprawa nie jest prosta, jak mogłoby się wydawać. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 26 marca 2015 r. w sprawie wysyłkowej sprzedaży produktów leczniczych – rozporządzenie to nakłada na właścicieli aptek warunki wysyłkowej sprzedaży produktów leczniczych wydawanych bez przepisu lekarza, czyli potocznie "leków bez recepty", a także wskazuje na potrzebę standaryzacji sprzedaży wysyłkowej którego schemat ma być przeprowadzany w sposób zapewniający zachowanie jakości i integralności paczki, a opakowanie przesyłki musi być opatrzone etykietą przymocowaną w sposób trwały, zawierającą: odcisk pieczątki placówki, numer zamówienia, dane dotyczące odbiorcy, określenie warunków transportu oraz numer telefonu do kontaktu z podmiotem. (1)
Na bardzo podobnych zasadach działałyby automaty vendingowe do sprzedaży leków OTC wokół których od kilku lat trwa dyskusja nad wprowadzeniem sprzedaży leków OTC (z ang. ver-the-counter drug, czyli leków, które można kupić bez recepty) w automatach. Stanowisko Ministerstwa Zdrowia i Inspekcji Farmaceutycznej w tej sprawie pozostaje bez zmian: leki bez recepty mogą być sprzedawane tylko w uprawnionych do tego placówkach. (3)
Kto stoi na straży jakości obrotem produktów leczniczych?
Pod koniec ubiegłego roku została opublikowana Strategia Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej (PIF) na lata 2023-2026.
W ramach sprawowanego nadzoru wojewódzcy inspektorzy farmaceutyczni realizują zadania polegające w głównej mierze na:
- sprawowaniu nadzoru nad jakością produktów leczniczych w aptekach, kontrolowaniu aptek, punktów aptecznych, działów farmacji szpitalnej, placówek obrotu pozaaptecznego;
-kontrolowaniu obrotu środkami odurzającymi, substancjami psychotropowymi;
-opiniowaniu przydatności lokalu przeznaczonego na aptekę, punkt apteczny lub placówkę obrotu poza aptecznego;
-prowadzeniu rejestru aptek ogólnodostępnych, aptek szpitalnych, działów farmacji szpitalnej oraz punktów aptecznych.
Główne zagrożenia będące pokłosiem przyszłości, które upatruje PIF - wynikają ze struktury rynku farmaceutycznego, który jest obszarem działania dużych koncernów farmaceutycznych o potężnej sile nacisku na klientów. Duża liczba podmiotów zajmujących się obrotem produktami leczniczymi decyduje o wysokiej konkurencyjności rynku i skłania do rozwoju innowacyjnych, ale czasami niedozwolonych praktyk, które są trudne do wykrycia. Zagrożeniem jest także niekiedy nieprecyzyjność przepisów prawa lub ich nieadekwatność, co w dużej mierze utrudnia sprawowanie efektywnego nadzoru. (4)
Amazon wprowadza leki na receptę w formie abonamentu
W 2023 r. ruszyła nowa usługa od Amazon – RxPass, czyli miesięczna subskrypcja na leki wymagające recepty.
Możliwość ta, dedykowana jest dla członków Amazon Prime (aktualnie dostępna w jedynie w USA). Dzięki comiesięcznej opłacie w wysokości 5 USD członkowie Amazon Prime, mogą realizować swoje recepty z bezpośrednią dostawą do domu przez kuriera.
Na platformie webowej oraz w aplikacji mobilnej zostały zaoferowane leki generyczne – czyli odpowiedniki preparatów wypuszczone przez inne firmy farmaceutyczne, którego ochrona patentowa pierwotnej substancji wygasła. W taki sposób za skromną opłatą użytkownicy powyższej usługi zyskują dostęp do leków na receptę przepisywanych na około 80 schorzeń takich jak: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, wypadanie włosów czy refluks żołądkowy.
Dostęp do RxPass jest możliwy z poziomu aplikacji lub serwisu internetowego Amazona. Subskrypcję można w dowolnym momencie anulować. (5)
Źródło: pharmacy.amazon.com
Czy możemy liczyć w Polsce na dostawę leków na receptę bezpośrednio do domu?
Aktualnie, biorąc pod uwagę legislacje, zasady działania aptek oraz rosnącą rolę farmaceutów w procesie terapeutycznym pacjentów poprzez między innymi szczepienia czy opiekę farmaceutyczną – wprowadzenie takiej usługi na Polskim rynku wydaje się bardzo ciężkie lub nawet niemożliwe.
Dużą popularnością wśród pacjentów cieszą się także, internetowe receptomaty, które umożliwiają otrzymanie zaledwie w parę minut recepty na konkretną substancję terapeutyczną. Taka usługa dzięki łatwemu dostępowi do leków w nagłych sytuacjach jest bardzo korzystna, jednak niesie za sobą dużą odpowiedzialność. W części przypadków łatwy dostęp do recept może prowadzić do nadużyć np. wydawania leków przeciwdepresyjnych lub substancji o działaniu narkotyzującym, mimo braku ku temu wskazań. (6)
Rozwój innowacji w obszarze farmacji wymusza globalne zmiany. W związku z powyższym, apteki chcąc zapewnić odpowiednią jakość swoim klientom poszukują innowacji i usprawnień w automatyzacji i zwiększaniu jakości zawiadywania lekami przy użyciu robotów będących pod stałą kontrolą magistrów farmacji i techników farmaceutycznych.
Źródło: gloswielkopolski.pl
Roboty w szpitalnej aptece
Nowy kompleks Wielkopolskiego Centrum Zdrowia Dziecka w Poznaniu był inwestycją samorządu województwa wielkopolskiego, o łącznym koszcie blisko 459 mln zł. Budując nową placówkę dyrekcja zadbała o to, aby apteka szpitalna zarządzana była na najwyższym – międzynarodowym poziomie.
Apteka w Wielkopolskim CZD wspierana jest przez roboty umożliwiające sortowanie, analizę i zarządzanie blisko 16 tysiącami opakowań. Dzięki odpowiednio umieszczonym kamerom i ramieniom robotycznym - system automatycznie analizuje i umożliwia odpowiednie skanowanie pudełek z lekami oraz ich raportowanie w systemie.
Analiza pudełek oraz ich segregacja odbywa się na podstawie wielkości, ciężaru i miejsca przechowywania danej substancji – na podstawie tych parametrów system odpowiednio umieszcza lek oraz w razie potrzeby ma możliwość powrotu do wcześniej skategoryzowanej pozycji. W ten sposób eksploatowane są dwie główne użyteczności robota – magazynowanie i wydawanie leków – wszystko pod okiem doświadczonego farmaceuty. (7)
Źródło: gloswielkopolski.pl
Oprócz powyższych funkcji, w Poznańskim szpitalu – został zamontowany drugi robot – tabletkarka – czyli robot którego zadaniem jest wycinanie z blistrów parunastu tabletek – pojedyncze pastylki. Odpowiednio przygotowany preparat pakowany jest do specjalnych opakowań umożliwiających personalizację wydawanych dawek leków pod potrzeby konkretnego pacjenta/oddziału.
„Jedna tabletka trafia do jednej folijki. To jest bardzo duże ułatwienie dla całego szpitala, bo dzięki temu leki się nie marnują. Kiedyś na jeden oddział szło całe opakowanie danego leku. Pacjenci zużyli kilka tabletek, a reszta zostawała, bo nie było rotacji leków między oddziałami. Następnie kończyła się data ważności leku i musiał iść do utylizacji. A ta niestety wcale nie jest tania ” – komentuje w jednym z wywiadów Monika Wieciołek – Kierownik Apteki Wielkopolskiego CZD.
Do kolejnych korzyści wynikających z użycia robota Pani Monika dodaje również: „Ale to, co w tym wszystkim jest najważniejsze, to mniej pracy pielęgniarek na oddziałach. Dzięki robotom nie muszą one osobiście wydzielać tych leków, pilnować, które z nich są dla danego pacjenta, tylko od razu z apteki dostaje gotową kasetkę z porcją leków na pacjenta na cały dzień. Dzięki temu mają więcej czasu dla samych pacjentów.” (7)
Źródło: gloswielkopolski.pl
Roboty w aptece komercyjnej
Innym z przykładów nowych technologii w farmacji może być wykorzystanie robota, w aptece komercyjnej czyli tej, w której przysłowiowy „Kowalski” – realizuje swoje recepty.
To dzięki usprawnieniom takim jak automatyczne przeszukiwanie leków w magazynie farmaceuci mogą poświęcić swoją uwagę pacjentowi. Zasada takich systemów jest intuicyjna i prosta – dzięki wpisaniu odpowiedniej nazwy produktu leczniczego przez farmaceutę, informacja ta przekazywana jest do robota, który w ciągu kilku sekund przeszukuje magazyn i umieszcza poszukiwany produkt w koszyku wydawczym, do którego ma dostęp wykwalifikowany personel. Dzięki zaoszczędzonemu czasu farmaceuta może poświęcić większą uwagę pacjentowi, poznać jego potrzeby lub omówić tematy niezbędne z poziomu odpowiedniej farmakoterapii czy szczepień profilaktycznych.
- Robot w naszej aptece posiada cztery szuflady. Każda przypisana jest do określonego stanowiska i wydaje leki bezpośrednio do rąk farmaceuty. Ryzyko pomyłki właściwie nie istnieje. Wszyscy pracownicy są zadowoleni, ponieważ znacząco wzrósł komfort ich pracy. Już nie pokonują długich dystansów, krążąc po aptece w poszukiwaniu leków, nie schylają się, zaglądając do szuflad, a wreszcie nie rozkładają towaru, bo robi to za nich robot – komentuje w jednym z wywiadów mgr Jarosław Janusik wielkopolski farmaceuta, który umieścił robota aptecznego, zaprojektowanego przez polskich konstruktorów, w swojej aptece w Turku. (8)
Źródła:
(2)https://www.cez.gov.pl/pl/nasze-produkty/e-zdrowie-p1
(3)https://www.prawo.pl/zdrowie/sprzedaz-lekow-otc-w-automatach,505631.html
(4)https://www.gov.pl/attachment/7ab90600-ca55-494a-b46c-931d292044ca
(5)https://pharmacy.amazon.com/rxpass
(6)https://mgr.farm/aktualnosci/kto-skontroluje-wirtualne-receptomaty-ministerstwo-odpowiada/
Powyższy artykuł powstał wyłącznie w celach informacyjnych i nie jest reklamą. Nie ponosimy żadnych korzyści finansowych, ani innych korzyści związanych z jego publikacją.
