Źródło: Piotr Ambroziak
Współczesny świat technologii, w którym żyjemy, opiera się na niewidzialnych fundamentach, jakimi są układy scalone. Niewielu ludzi zdaje sobie sprawę z tego, jak istotne są te mikroskopijne elementy naszego życia codziennego. Dzięki Piotrowi Ambroziakowi, wnukowi profesora, który napisał do nas na Instagramie, mieliśmy okazję poznać historię profesora Cezarego Andrzeja Ambroziaka – polskiego geniusza, twórcę pierwszych w Europie układów scalonych. Ten wybitny naukowiec nie tylko zainicjował rozwój polskiego przemysłu elektroniki półprzewodnikowej, ale także dzielnie prowadził kolejne pokolenia naukowców przez gąszcz najnowszych odkryć w tej dziedzinie. W tym artykule przyjrzymy się sylwetce profesora Ambroziaka, którego prace na polu układów scalonych przyczyniły się do rozwoju współczesnej elektroniki.
Cezary Andrzej Ambroziak urodził się w 1935 roku w Warszawie. Od najmłodszych lat wykazywał zamiłowanie do nauk ścisłych, zwłaszcza fizyki i matematyki. "Jako ciekawostkę, warto wspomnieć, że zrobił dla swojej babci radio kryształkowe, kiedy był jeszcze dzieckiem." - wspomina wnuk, Piotr Ambroziak. Radio kryształkowe jest bardzo prostym urządzeniem, które pozwala na odbiór sygnałów radiowych bez potrzeby zasilania, ponieważ energia potrzebna do wytworzenia dźwięku pochodzi bezpośrednio z energii fali radiowej odbieranej przez antenę. Jego jakość dźwięku i zasięg są jednak ograniczone, a dostrojenie do konkretnej stacji bywa trudne. Pasja młodego Ambroziaka do nauki zaowocowała podjęciem studiów na Wydziale Łączności Politechniki Warszawskiej, gdzie opracował swoją pracę dyplomową na temat germanowej diody ostrzowej. Był to pierwszy w Polsce oryginalny przyrząd półprzewodnikowy produkowany seryjnie. Jego wkład w rozwój mikroelektroniki zaczął się zatem od samego początku jego kariery naukowej.
Germanowa dioda ostrzowa to rodzaj półprzewodnikowej diody, która używa kontaktów między płytką z materiału półprzewodnikowego (zwykle germanu lub krzemu) a metalowym ostrzem. Dzięki temu uzyskiwano asymetrię charakterystyki elektrycznej, co pozwalało na przewodzenie prądu tylko w jednym kierunku. Służyła do różnych zastosowań, takich jak prostowanie prądu, detekcja sygnałów czy regulacja napięcia. Współcześnie germanowe diody ostrzowe są rzadziej stosowane ze względu na rozwój technologii krzemowych, które mają lepsze właściwości i są bardziej niezawodne. Niemniej jednak, w przeszłości diody ostrzowe były ważnym elementem w elektronice.[1]
Prof. Ambroziak był jednym z pionierów opracowania pierwszych w Europie układów scalonych. Jego niezaprzeczalnym osiągnięciem było opracowanie w 1961 roku, pierwszych w Europie konstrukcji i jednych z pierwszych na świecie układów scalonych, które zaowocowały patentami z lat 1963 i 1964 na półprzewodnikowy licznik impulsów oraz monolityczny multiwibrator półprzewodnikowy. Wyniki tych badań opublikowano w Biuletynie PAN w 1961 roku, co stanowiło podwaliny pod nową epokę w elektronice - epokę układów scalonych. Dzięki swoim osiągnięciom i renomie w tej dziedzinie, nawiązał liczne kontakty międzynarodowe. Współpracował z wiodącymi uczelniami na świecie, takimi jak Massachusetts Institute of Technology (MIT) czy Stanford University, gdzie współpracował z laureatem Nagrody Nobla, prof. Williamem Shockleyem – jednym z wynalazców tranzystora.
Działalność prof. Ambroziaka zaowocowała ponad 300 wdrożonymi opracowaniami, w tym mikroprocesorami, pamięciami, układami zegarkowymi i innymi. Otrzymał 120 nagród stopnia państwowego lub resortowego, w tym cztery zespołowe Nagrody Państwowe i Nagrodę Prezydenta za Najlepszy Wynalazek (1998 r.). Ponadto jako współzałożyciel i dyrektor Instytutu Technologii Elektronowej odegrał kluczową rolę w organizacji i rozwoju badań naukowych w Polsce. Wprowadził system grantów wzorowany na amerykańskim jako wiceprzewodniczący Komitetu Badań Naukowych, a swoją wiedzą, doświadczeniem i pasją wychował oraz promował wiele pokoleń naukowców, w tym doktorów, doktorów habilitowanych i profesorów.
W 1995 roku został profesorem na Politechnice Warszawskiej, gdzie wykładał przedmioty związane z jego pasją naukową. Jego prace przyczyniły się do znacznego rozwoju tej dziedziny, a badania koncentrowały się na projektowaniu układów scalonych o niskim poborze mocy, co okazało się kluczowe dla rozwoju technologii mobilnych i IoT (Internet of Things). Prof. Ambroziak jest również współtwórcą pierwszego polskiego mikroprocesora, który został z powodzeniem zastosowany w różnych gałęziach przemysłu.
Prof. Cezary Andrzej Ambroziak był niezwykle utalentowanym naukowcem, który swoimi osiągnięciami, współpracą z ośrodkami naukowymi na całym świecie oraz wytrwałym dążeniem do rozwoju mikroelektroniki, wpłynął na przemysł elektroniki półprzewodnikowej zarówno w Polsce, jak i na świecie. Jego wkład w naukę oraz wychowanie kolejnych pokoleń naukowców stanowi nieocenioną wartość i inspirację dla młodych adeptów technologii.
Literatura:
https://nekrologi.wyborcza.pl/0,11,,168193,Cezary-Andrzej-Ambroziak-nekrolog.html
http://www.retrodekan.eu/Muzeum/muzeum.html
http://www.retrodekan.eu/Muzeum/artykul.html
http://arch.przeglad-techniczny.pl/index.php?option=com_content&view=article&Itemid=44&id=1424
http://www.ite.waw.pl/aktualnosci/wiadomosci/?ite-cms-page=18&ite-cms-id=1000045
[1] Zdzisław Majewski, Rozwój elektroniki półprzewodników. Część pierwsza. Diody półprzewodnikowe, Elektronika, 6(32)/1958
Powyższy artykuł powstał wyłącznie w celach informacyjnych i nie jest reklamą. Nie ponosimy żadnych korzyści finansowych, ani innych korzyści związanych z jego publikacją.
Autor: Michał Wiktorowicz
